انتشار آلودگی نقطه ای و غیر نقطه ای و تفاوت های آنها

آلودگی نقطه ای چیست ؟ آلودگی نقطه ای به شرایطی اتلاق می شود که در آن انتشار آلودگی تنها از یک نقطه یا منبع قابل تشخیص، در سیستم اتفاق می افتد. معمولاً تاثیرات این نوع از آلودگی نسبتاً محلی بوده و در مکانی که انتشار آلودگی از آن سرچشمه گرفته است، باقی می ماند.

برخی از مثال های مشهود این نوع انتشار آلودگی شامل نشت فاضلاب نفتی، دود خروجی از دودکش کارخانه ها و تخلیه فاضلاب به آبراهه ها و گودال ها از خطوط فاضلاب می باشد. همانطور که از مثال‌ها پیداست، این آلودگی ها می توانند به صورت تصادفی یا عمدی باشند.   

همچنین انتشار آلودگی نقطه ای می تواند اندازه های متفاوتی داشته باشد. به طور مثال باتری گوشی‌ای که دور انداخته شده و باعث آلوده شدن برکه ای می گردد، یک نوع از این انتشار آلودگی می باشد. در حالی که فاضلاب کارخانه ای بزرگ یا دود خارج شده از دودکش آن ممکن است تا شهرهای مجاور انتقال یابد، نیز در این دسته از آلودگی ها قرار می گیرد.

آلودگی غیر نقطه ای چیست ؟ انتشار آلودگی غیرنقطه ای به آلودگی ای اطلاق می شود که منبع آن قابل ردیابی به نقطه یا مورد نباشد. این نوع از آلودگی ها بیشتر پراکنده می شوند و تجمع آن پیرامون نقطه یا منبع خاصی نمی باشد. این نوع انتشار آلودگی و تاثیرات آن را می توانید در اتمسفر، بر روی زمین یا و پیکره های آبی مشاهده نمایید.

دلیل آنکه آلودگی های غیرنقطه ای را نمی توان به منبع یا نقطه ای خاص اختصاص داد، می‌تواند وابسته به عوامل متعددی باشد. یکی از دلایل آن، متعدد بودن منابع آلوده کننده می‌باشد (به عنوان مثال میزان بالای CO₂ در اتمسفر می تواند به دلیل عواملی نظیر دود کارخانجات، وسایل نقلیه و … باشد).

تفاوت های انتشار آلودگی نقطه ای و غیر نقطه ای

1. 1. منبع آلودگی مشخص در مقابل منبع آلودگی نامشخص: بارزترین تفاوت میان این دو نوع از آلودگی، مشخص و منحصر به فرد بودن منبع آلاینده در آلودگی های نقطه ای مانند نشت فاضلاب می باشد. از طرف دیگر آلودگی های غیرنقطه ای را نیز نمی توان به یک منبع خاص نسبت داد. این مهم ترین تفاوت میان این دو مورد بوده و از اصلی ترین دلایل نام گذاری آن ها نیز می‌باشد.

1. 1. انتشار آلودگی محلی در مقابل انتشار آلودگی وسیع: آلودگی های نقطه ای معمولاً از نوع آلودگی های محلی می باشند (به عنوان مثال نشتی یک لوله فاضلاب). در مقابل آلودگی های غیرنقطه ای به صورت گسترده ای منتشر شده و مانند آلودگی های نقطه ای در اطراف منبع آلودگی متمرکز باقی نمی‌مانند. این تفاوت مهم دیگری میان این دو نوع آلودگی بوده و در سایر تفاوت هایی که در ادامه به آن ها خواهیم پرداخت نیز وجود دارد.

1. 1. سهولت پیشگیری و کنترل انتشار آلودگی: این نظریه همواره وجود داشته است که کنترل آلودگی‌های نقطه ای بسیار ساده تر از آلودگی های غیرنقطه ای است. دلیل اصلی این مطلب توانایی ردیابی منبع آلودگی به یک نقطه ی به خصوص بوده و به این ترتیب می توان آلودگی را از مبدا آن متوقف نمود. به عنوان مثال در صورتی که وجود نشتی در یک لوله موجب ورود فاضلاب به یک رودخانه شده است، با تعیین محل نشتی فاضلاب و رفع آن می توان این مشکل را مرتفع نمود. اما در آلودگی های غیرنقطه ای به دلیل نبود منبع مشخص آلودگی، راه حل سریع و مطمئنی وجود نداشته و این کار مقابله با آلودگی را بسیار مشکل می‌سازد. استفاده از سیستم‌های دفع و تصفیه فاضلاب پیشرفته، موجب پیشگیری از شیوع آلودگی های نقطه ای می گردد اما در مواجه با آلودگی های غیر نقطه ای توانایی چندانی ندارند.

1. 1. میزان غلظت: آلودگی های غیرنقطه ای در بیشتر مواقع بسیار رقیق تر از آلودگی های نقطه‌ای می باشند و این امر به دلیل تمرکز آلودگی های نقطه ای در اطراف منبع آلودگی می باشد. این در حالیست که آلودگی های غیرنقطه ای فاصله ی فراوانی از منابع خود می گیرند. به عنوان مثال فاضلاب روغنی یا نفتی که از یک نفت کش به درون دریا نشت می کند، در اطراف نفت کش به صورت تقریبا متمرکز باقی مانده و بسیار غلیظ خواهد شد، در حالی که دودها و گازهایی که هر روز بیشتر وارد هوا می شوند با ترکیب با مولکول های رقیق تر شده و در سرتاسر جهان پخش می شوند.

1. مقیاس اقدامات مورد نیاز برای مبارزه با آلودگی: در بیشتر مواقع اقدامات محلی و محدود برای متوقف نمودن آلودگی های نقطه ای کافی می باشد. دلیل این امر نیز مشخص و منحصر به فرد بودن منبع آلودگی در آلودگی های نقطه ای مانند تخلیه فاضلاب کارخانه به رودخانه ها بوده و همین امر نیز موجب ساده تر بودن مقابله با آن نسبت به آلودگی غیرنقطه ای می باشد. به دلیل تمایل آلودگی های غیرنقطه ای به انتشار در سطحی وسیع، برای مقابله با آن نیز باید اقدامات وسیع و گسترده ای (در بیشتر مواقع به صورت جهانی) انجام داد. به طور مثال، وضع قوانین و بیانیه های جهانی برای کارخانه ها و مراکز صنعتی در خصوص انتشار آلودگی گازهای گلخانه‌ای. البته آلودگی های غیرنقطه ای نیز نیاز به انجام اقدامات محدود و در مقیاس کوچک دارند. این قبیل اقدامات می تواند شامل تعمیر یا برطرف نمودن نشتی در لوله های فاضلاب و یا انجام تعمیرات مورد نیاز در یک کارخانه ی به خصوص برای کاهش فاضلاب تولیدی باشد.

نتیجه گیری

آلودگی یکی از اصلی ترین مشکلات در جهان امروز می باشد. این معضل بر روی زندگی گیاهان، حیوانات و انسان ها تاثیر مستقیم داشته و موجب ایجاد تغییرات زیادی در جهان، مانند تغییرات آب و هوایی، شده است. دانستن نوع آلودگی کمک شایانی به انجام اقدامات مناسب و رفع آن می کند. دلیل این امر نیاز بیشتر آلودگی های غیرنقطه ای به انجام مطالعات و اندازه گیری، نسبت به آلودگی های نقطه ای می باشد. برای مثال برای مقابله با آلودگی‌های غیرنقطه ای (مانند افزایش گازهای گلخانه ای) نیاز به اندازه گیری ها و مطالعات جهانی می باشد در صورتی که آلودگی های نقطه ای نظیر نشت موضعی فاضلاب در اکثر مواقع نیاز به چنین کارهایی نداشته و انجام مطالعات و اندازه گیری های محدود و محلی برای رفع آن کافی می باشد.

با این حال سوال کلیدی این است که آیا آلاینده ای وجود دارد که منجر به تولید هر دو نوع آلودگی گردد؟ به عنوان مثال تردد یک اتومبیل در اطراف یک دره ی محصور می تواند منبع آلودگی نقطه ای باشد. با این وجود این آلودگی نیز می تواند توسط جریان هوا و ترکیب با مولکول‌های اتمسفر به نقاط دیگر برده شود و با آلاینده های سایر اتومبیل ها مخلوط شود. در این صورت این اتومبیل می‌تواند منبع آلودگی غیرنقطه ای نیز به شمار رود. بنابراین هر دو نوع این آلودگی ها ناخوشایند و مضر هستند اما رفع و کنترل آلودگی های نقطه ای بسیار ساده تر از آلودگی های غیرنقطه ای می باشد.

منبع : wikipedia