استفاده مجدد از آب خاکستری یا همان آب ماشین های شستشو، دوش ها، وان ها و سینک ها و در حالت کلی هر آبی که در تماس با مدفوع قرار نگرفته باشد (تماس مستقیم یا برای شستشو ی پوشک)، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
آب خاکستری ممکن است دارای مقادیری کثیفی، غذا، چربی، روغن، مو و برخی شوینده های خانگی باشد. در حالی که آب خاکستری آلوده و کثیف به نظر می رسد اما منبع مناسب و مطمئنی برای آبیاری باغچه ها و فضای سبز منازل است. به یاد داشته باشید در صورت ورود مستقیم آب های خاکستری به رودخانه ها، چشمه ها و سایر مجاری آبی، مواد مغذی موجود در آن باعث آلودگی آب می گردند در حالی که همین مواد کودهای ارزشمندی برای گیاهان هستند. علاوه بر فواید جلوگیری از هدر رفت آب (کاهش قبوض آب) استفاده مجدد از آب خاکستری موجب جلوگیری از ورود آن ها به سیستم فاضلاب و کاهش هزینه های مربوط به تصفیه آب و احتمال آلودگی سایر منابع آبی می گردد. استفاده مجدد از آب خاکستری برای آبیاری موجب اتصال مجدد ساکنین شهرها و باغچه های منازل به چرخه طبیعی آب می گردد.
ساده ترین راه برای استفاده مجدد از آب خاکستری، خارج نمودن مستقیم آن توسط لوله کشی و استفاده از آن برای گیاهان زینتی و درختان میوه است. از آب خاکستری می توان برای آبیاری سبزیجات نیز استفاده نمود، به شرطی که با بخش های خوراکی هیچگونه تماسی نداشته باشد. یکی از الزامات مهم در استفاده مجدد از آب خاکستری، به کارگیری محصولات سازگار با گیاهان می باشد، موادی که عاری از نمک ها، بور یا سفید کننده های حاوی کلر باشند. تشکیل نمک و بور در خاک، آسیب جدی ای به گیاهان وارد می کند. علاوه بر آن، این مواد برای سلامت اشخاص نیز مضر است.
فلسفه و راهکار ما
اعتقاد ما بر این است که بهترین سیستم ها برای آب خاکستری منازل، ساده ترین سیستم ها می باشند. با استفاده از سیستم های بسیار ساده، ممکن است قادر به استفاده از مکانیزم های آبیاری قطره ای نباشید، در این صورت باید ساختار فضای سبز یا باغچه ی خود را به شکلی تغییر دهید که اجازه ی نفوذ برای استفاده مجدد از آب خاکستری را به بهترین شکل ممکن به درون خاک فراهم نماید. پیشنهاد ما به کارگیری سیستم های ساده و استفاده از نیروی ثقلی (در صورت مساعد بودن شرایط و امکان) به جای پمپ ها می باشد. الویت اصلی ما به جای آبیاری قطره ای استفاده از سیستم های آبیاری ای می باشد که برای جلوگیری گرفتگی طراحی شده اند.
هدف ما ترویج استفاده مجدد از آب خاکستری برای بهبود اکوسیستم گیاهان، تولید آب تمیز، جلوگیری از آلوده شده سایر منابع آبی، کاهش هزینه ها و محافظت از حیات وحش می باشد. چنین سیستم های موجب بازیابی مواد دفعی ارزشمند – آب خاکستری، کمپوست های انسانی و خانگی – و اتصال مجدد بشر به چرخه ی زیست محیطی می شود. به کمک مدل سازی فناوری‌های مناسب برای تولید مواد غذایی، آب و بهداشت که در کشورهای پیشرفته و صنعتی استفاده می‌گردد، امیدواریم قادر به جایگزینی تصور اشتباه فرهنگی در رابطه با فاضلاب، با فرهنگ صحیح استفاده از آب و فاضلاب باشیم.
سیستم های پیچیده تر برای مجتمع های بزرگ مسکونی، تجاری و صنعتی مناسب و مقرون به صرفه می باشند. این سیستم ها قادر به تصفیه و بازیابی حجم بالایی از آب بوده و می توانند نقش به سزایی در حفاظت از منابع آبی و کاهش مصرف آب در توسعه شهرها، تاسیسات تولید کننده مواد غذایی، تولیدی ها، مدارس، دانشگاه ها و ساختمان های عمومی ایفا کنند. از آنجا که سیستم های پیچیده متکی و نیازمند به استفاده از پمپ ها و فیلترها می باشند، می بایست حتما توسط مهندسین و نیروهای متخصص طراحی و تولید شوند که این امر موجب افزایش قیمت آن می گردد. علاوه بر این موارد، چنین سیستم هایی نیاز به نصب صحیح و تعمیر و نگهداری منظم نیز دارند.
دستورالعمل های اصلی در رابطه با استفاده مجدد از آب خاکستری
آب خاکستری در مقایسه با آب شیرین بسیار متفاوت بوده و از همین رو دستورالعمل های متفاوتی نیز برای استفاده مجدد از آب خاکستری نیاز می باشد.
- عدم ذخیره آب خاکستری (بیش از 24 ساعت). ذخیره ی آب خاکستری موجب تجزیه مواد مغذی موجود و ایجاد بوی نامطبوع خواهد شد.
- به حداقل رساندن میزان تماس با آب خاکستری. آب های خاکستری می توانند حاوی پاتوژن ها (عوامل بیماری زا) باشند. لذا تا جای ممکن سیستم شما باید به گونه ای طراحی شده باشد که آب خاکستری کاملا به درون خاک نفوذ کرده و دور از دسترس و غیرقابل آشامیدن برای انسان ها و حیوانات باشد.
- نفوذ کامل آب خاکستری به زمین (جلوگیری از سرریز یا جاری شدن آن). دانستن میزان نفوذ پذیری خاک مورد استفاده یا میزان تخلیه آب به خاک، کمک شایانی به طراحی مناسب سیستم می کند. سرریز یا جاری شدن آب خاکستری بر روی زمین می تواند منجر به تجمع حشرات (پشه ها) و افزایش احتمال تماس آن با انسان ها گردد.
- سیستم را تا جای ممکن ساده طراحی و استفاده نمایید (تا جای ممکن میزان استفاده از پمپ ها و فیلترها را کاهش دهید). سیستم های دارای عمر بیشتر، نیاز به تعمیر و نگهداری، انرژی و هزینه ی کمتری دارند.
- استفاده از اتصالات مناسب. استفاده از شیرهای سه طرفه ای که به سادگی از سیستم آب خاکستری به سیستم فاضلاب تغییر حالت می دهند، بسیار کارآمد و مقرون به صرفه می باشد.
- تنظیم میزان آب خاکستری ورودی به سیستم با میزان آب مورد نیاز.
نمونه هایی از سیستم های ساده
آب حاصل از ماشین های شستشو
ماشین های شستشو معمولاً راحترین منبع برای استفاده مجدد از آب خاکستری می باشند چرا که آب خاکستری را بدون نیاز به لوله کشی می توان به سادگی هدایت نمود. هر ماشین شستشویی در درون خود دارای پمپی می باشد که به صورت اتوماتیک آب را بیرون پمپ می کند و شما می‌توانید از این ویژگی برای هدایت و استفاده مجدد از آب خاکستری در محل مورد نظر استفاده نمایید (آبیاری مستقیم گیاهان).
مخزن شستشو
در صورتی که تمایلی به هزینه نمودن زیاد (مستاجر هستید) ندارید و یا موانع زیادی از منبع آب خاکستری (حاصل از شستشو) تا منطقه مورد نیاز برای آبیاری وجود دارد (مانند دیوارهای بتنی)، می توانید از مخزن شستشو استفاده نمایید.
آب حاصل از شستشو به یک مخزن یا بشکه ی ذخیره موقت پمپاژ می شود. در پایین مخزن شیری وجود دارد که از طریق آن آب خاکستری وارد شلنگ آبیاری شده و می توان آن به هر نقطه از حیاط که نیاز به آبیاری دارد، انتقال داد. این ساده ترین و ارزان ترین روش برای استفاده مجدد از آب خاکستری می باشد اما برای کارآیی مناسب نیاز به جابجایی مداوم و دستی شلنگ در نقاط مختلف محوطه مورد استفاده دارد.
ماشین لباسشویی به فضای سبز
اگر به دنبال سیستمی منعطف با حداقل میزان تعمیرات و نگهداری هستید، می توانید از این سیستم که اولین بار توسط Art Ludwig طراحی گردید، استفاده کنید.
برای استفاده از این سیستم نیازی به اعمال تغییرات در لوله کشی خانه نمی باشد: با اتصال مستقیم شلنگ تخلیه ماشین لباسشویی به شیر دو حالته، امکان تغییر جریان آب خاکستری بین سیستم آبیاری و شبکه فاضلاب به سادگی برای شما فراهم می شود. سیستم آبیاری توسط آب خاکستری با استفاده از لوله های 1 اینچ و خروجی های 1/2 اینچ، آب را به محل دلخواه شما هدایت خواهد نمود. از مزایای اصلی این سیستم می توان به هزینه پایین، راحتی نصب، سادگی بهره برداری و انعطاف پذیری فراوان اشاره نمود. در اکثر مواقع این سیستم اولین انتخاب افراد برای استفاده مجدد از آب خاکستری می باشد.
آب حاصل از دوش ها
دوش ها منبع بزرگی از آب خاکستری می باشند که معمولاً مقدار زیادی آب نسبتاً تمیز تولید می کنند. این سیستم نیز می تواند همانند مورد قبلی و با استفاده از نیروی جاذبه، بسیار ساده و موثر باشد اما در صورتی که فضای سبز مورد نظر شما بالاتر از محل سکونت باشد، نیاز به استفاده از سیستم پمپاژ می باشد.
تخلیه شاخه ای
سیستم تخلیه شاخه ای نیز برای اولین توسط Art Ludwig طراحی شد. آب خاکستری در این سیستم توسط نیروی جاذبه و درون لوله های استاندارد تخلیه (1/2 1 اینچ) جریان خواهد یافت. لوله ها در این سیستم معمولاً شیب پایین رونده ی 2 درصد داشته یا در پایه های افقی از لوله ی 1/4 اینچ استفاده شده و با استفاده از اتصالات جدا کننده جریان، آب را به بخش‌های کوچک و کوچک تر تقسیم می کنند. خروجی نهایی هر شاخه نیز معمولاً وارد یک حوضچه شده و از آن برای آبیاری ریشه های درختان و سایر گیاهان بزرگ استفاده می شود. نصب سیستم های تخلیه معمولاً زمان بر می باشد اما این سیستم ها پس از نصب به کمترین میزان ممکن تعمیر و نگهداری نیاز داشته و عمر بالایی نیز دارند.
آب حاصل از سینک ها
سینک های آشپزخانه منبع مناسبی از آب می باشند که اغلب مقادیر زیادی از مواد آلی را نیز درون خود دارند (غذا، چربی و …). این نوع آب ها موجب گرفتگی انواع مختلفی از سیستم ها می شوند. به دلیل آنکه سینک ها غالباً آب زیادی تولید نمی کنند، می توان آن ها را با آب دوش‌ها مخلوط نمود یا از آن برای آبیاری تعداد معدودی از گیاهان (دو یا سه) استفاده نمود.
تالاب های ساختمانی
یکی از کاربردهای تالاب های ساختمانی، دفع آب خاکستری به صورت سازگار با محیط می باشد. اگر میزان آب خاکستری تولید شده بیش از مقدار مورد نیاز برای مصارف آبیاری می باشد، تالاب‌های ساختمانی گزینه ی مناسبی برای استفاده ی مازاد این مقدار است. تالاب ها با جذب مواد مغذی و جدا نمودن ذرات دیگر از آب خاکستری، امکان ذخیره ی آب خاکستری را برای مدت زمان طولانی تر یا استفاده از آن را در سیستم های آبیاری قطره ای فراهم می کند (البته برای این کار نیاز به استفاده از فیلترهای بیشتر و پمپ می باشد). همچنین آب خاکستری منبع مناسبی برای آبیاری گیاهان زیبا و تزیینی تالاب ها می باشند.
اگر شما در نزدیکی آبراه های طبیعی (مانند رودها) زندگی می کنید و برای تخلیه آب خاکستری، بستر دیگری در اختیار ندارید، یک تالاب می تواند آب خاکستری شما را به طور مناسبی فیلتر و پاکسازی نموده و از آلودگی منابع آبی جلوگیری نماید. در صورتی که در مناطق گرم و خشک زندگی می کنید و یا نیاز به کاهش میزان آب مصرفی خود دارید، استفاده از این تالاب ها برای سیستم های آب خاکستری توصیه نمی شود، چرا که این حجم نسبتا بالا از آب مصرفی توسط تالاب ها را می توان به آبیاری اختصاص داد.
سیستم های پمپاژ
اگر برای جابجایی آب خاکستری قادر به استفاده از نیروی جاذبه نیستید (سطح فضای سبز بالاتر می باشد، مسیر بسیار ناهموار یا طولانی می باشد)، برای این منظور می بایست از پمپ ها استفاده کنید. معمولاً در این نوع سیستم ها آب خاکستری وارد مخزن پلاستیکی بزرگی (200 لیتری) که به صورت دفنی یا بر روی سطح می باشد، می شود. آب درون مخزن توسط پمپ (عمدتاً لجن کش) به خطوط آبیاری تزریق می شود. استفاده از پمپ ها موجب بالا رفتن هزینه ها، مصرف برق و نیاز به تعمیرات احتمالی می گردد، اما در بسیاری از موارد امری اجتناب ناپذیر می باشد.
استفاده از آب خاکستری در منازل
در بسیاری از مناطق و موقعیت های مسکونی استفاده از آب خاکستری برای مصارف خارج از خانه بسیار ساده تر و مقرون به صرفه تر می باشد چرا که ایجاد سیستم تصفیه آب خاکستری برای استفاده در داخل منازل می تواند هزینه بر و زمان گیر باشد. اما مواردی مانند ساختمان‌های بزرگ اداری، مسکونی (آپارتمان ها)، صنعتی یا مواردی که میزان مصرف آب در آن ها بالا بوده و فضای سبز کمی برای آبیاری دارند، از این قاعده مستثنا می باشند. روش های مختلفی برای تصفیه، بازیابی و استفاده مجدد از آب خاکستری برای مصارف داخلی ساختمان‌ها وجود دارد. برخی از این روش ها بسیار پیشرفته و پرهزینه بوده و برخی دیگر نیز ساده و ابتدایی تر می باشند که از جمله آن ها می توان به پکیج های زیر سینکی و سیستم ها استفاده از آب خاکستری برای فلاش تانک ها اشاره نمود.
گیاهان و آب خاکستری
سیستم های ساده و ابتدایی بازیابی آب خاکستری برای اکثر گیاهان مناسب می باشند. از این سیستم ها می توان برای آبیاری درختان، بوته ها و درختچه ها استفاده نمود. اما به کارگیری این نوع سیستم ها برای گیاهان کوچک که فضای گسترده ای را نیز می پوشانند (مانند چمن و مناطق گلکاری شده) ساده نبوده و بهتر از سیستم های پیشرفته تر و مناسب تری استفاده شود.
منبع : greywateraction
